IKUSLE ETA JAZARLE MOTAK

Ikusleak

·  ikusle aktiboak erasotzaileari zuzenean aurre egin, biktimari laguntza eskaini eta eskolako irakasleei egoeraren berri ematen dietenak dira. Frogatu da ikusle aktiboak dauden kasuetan, jazarpen-egoerak azkar hauteman eta+ konpontzen direla. Gutxiengo dira eta jazarpenaren aurkako politiken helburua ikusle pasiboak ikusle aktibo bilakatzea da.

·  ikusle pasiboak, jazarpenaren berri izan baina horri aurre egiteko ezer egiten ez dutenak, biktimaren alde azaltzeagatik beraiek ere biktima bilakatuko diren beldurrez, istiluetan ez sartzeagatik edota, ikusle amoralarengandik are eta gertuago, biktimarekiko enpatia ezaz. Ikusleen artean pasiboak gehiengo dira eta jazarpen egoerak aurrera jarraitzeko faktore giltzarri direla baieztatu da, jazarleen erasoak iraunarazi egiten baitituzte horrela.

·  ikusle amoralak, jazarpenaren salaketaren ardura besteei egotzi, jazarpena justifikatu eta batzuetan ere sustatu egiten duten lekukoak dira, biktimaren erasoen aurrean barre eginez adibidez, erasoetan zuzenean parte hartzen ez badute ere. Jazarlea ikusle amoral hauen agente eta ordezkari hutsa dela ere baieztatu da.

Jazarleak

 Jazarle aktiboa, modu zuzen eta agerikoan erasoak burutzen dituena da. Egindakoaz harro azaltzen dira eta eskolako aginteari aurre egiten diote. 

 Jazarle sozial zeharkakoa edo esku beltza, ezkutuan jarraitzaileak manipulatu egiten dituena biktima erasotzeko.

  Jazarle pasiboa edo jarraitzailea, jazarle aktiboa lagundu eta babestu egiten dutenak, bere erasoak goraipatuz. Berez ez dira gazte erasokorrak izaten eta liderraren babesa bilatzen dute, batzuetan haren beldur jokatuz. Beste batzuetan, gazte herabeak dira, erasotzailearen oldarra eta indarra miretsi eta imitazioz jokatzen dutenak.

HARREMANETAN JARTZEKO E-MAIL A

zapaltzailezapalduak@gmail.com

ZER SEXUTAN EMATEN DA GEHEIN BULLING A

Normalean neskak dira gehien sufritzen dutenak bulling-a, baina mutiletan ere ematen da. Gehien bat 6-17 urte bitarteko adinetan egoten da bulling-a.

Hauek dira biktimaren ezaugarriak gehienetan:

Nortasuna:

-Nortasun ziurtasun eza.

-Autoestima baxua (kausa eta eskola-jazarpenaren ondorioa).

-Goi maileko estutasuna.

-Debilak.

-Barnerakoia, lotsatia.

-Erlazio eta trebetasunaren zailtasun soziala.

-Ila ez daukate lagunik y normalean bakarrik daude.

-Bere adinarentzako heldugabea.

-Gorabehera psikologikoak izaten hasten dira eta erasotik babestuz saialtzen da ihes egiten irudizko gaixotasunekin, horrek gorabehera psikologikoak ekartzen ditu.

Alderdi fisikoak:

- Batzuetan mutilak izaten dira dira baino ez beti.

-Alderdi fisikoetatik indar gutxiagoarekin.

-Gehienetan hauek dira alderdi fisikoak: betaurrekoak erabiltzea, gizen egotea, beste arraza batekoa...

Eredu familiarra:

-Gehiegizko babesa familiaren aldetik.

-Agindupeko mutil bat da eta ila beti bere familiarekin dago.

Eremu soziala:

-Zailagoa daukate lagunak egiteko.

-Lagunak egiten dituztenean haiek babesteko ohitura bezala hartzen dute.

-Batzuetan derrigortuak sentiarazten dira obeditzeko, nahiz eta ez egon ados bere lagunek esaten duenarekin. Honek sentsazio zaurgarri sozial bat sortzen du.

- Ez da oso ezguna bere ikasgelan.

ZIBER BULLING-A

Ziber bullying-a

Ziberbullying-a, funtsean, zeharkako bulllying-tzat hartzen da, hiru motatako jazarpenaren bidez gauza daiteke: zirikatzea, bazterketa eta manipulazioa.

Ziber bullying motak:

1.Zirikatzen denean, pertsona bati buruzko irudi edo bideo iragaingarriak bidaltzen dira, pertsona bati atzetik jarraitzen zaio software espioen bitartez; birus informatikoak bidaltzen dira, on line dauden bideojokoetan trebetasun gutxien duen jokalariak aukeratzen du beti beste jokalariak, hari etengabeko irabazteko, umiliatzeko eta abar.

2.Bazterketa gertatzen da, besteak beste, ingurune publikoetan behin eta berriz jazartzen denean edo mespretxuzko iruzkinak edo zurrumurru iraingarriak bidaltzen direnean horiek zabaltzeko helburuarekin; eta talde osoaren foro, txat edo plataformetarako sarbidea ukatzen zaionean biktimari.

3.Manipulazioa deritzo plataformetan (sare sozialetan, adibidez) aurkitutako informazioa behar ez bezala hedatzeari plataformetako kideen artean edo beste pertsona baten ezkutuko zenbakia erabiliz sartu eta haren izenean kalte eragin diezaioketen ekintzak egiteari eta abar.


 

Nola ekiditu ziber bullying-a


-Zaindu bidaltzen duzun informazioa eta interneten elkarbanatzen duzuna blogetan, post elektronikoetan, sare sozialetan, testu mezuetan edo sms-tako hizketaldietan. Elkarrizketa hauek kalte egiteko egon daitezke erabilita.

-Sahiestu iruzkin desatseginak egiten sareetan. Iraingarri edo isekaria bazara, errezago izango da zibernautaren bat zu ikustea eta zuri era berean ordaindu.

-Inoiz ez erantzun probokazio bat jarrera berdinarekin, hoberena da kontaktu hori blokeatzea eta ez egin kasorik bere iruzkin ergelai.
 

-Informatu online zerbitzuko hornitzaileari zure erabiltzaileren bat oldakor azaltzen da. Erabiltzailea eralbilera hauen arauak puskatzen baldin baditu, edukin iraingarriak kendu egingo dira.

Ziber bulling-aren datuak:

• Gazteen 26,6% ziber bulling prsktikatu edo jasaten dute.
• DBH-en dauden ikasleen 23,5%-ak irainduak jasan dituzte, web orrietan edo sare sozialetan.
• Mugikorra duten gazteen 5,9%ak onartzen du noizbat beste gazte baten dei bat jaso duela bera iraintzeko.
• DBH-ko ikasleen 6,6%-ak astero burlaren bat jasotzendute web orrietan edo sare sozialetan.
• Umeen 10% ziber bulling-a jasotzen dute, kopuru hau urteak pasa ala haunditzen doa.
• Ziber bulling-ak 6 urteko umeek ere jasaten dute web orrietan edo sare sozialetan?

ZER DA BULLING-A?

ZER DA BULLYING-A? 

 

Gure gizartean denbora luzea daraman gai bat da, azken urte hauetan hainbat eta hainbat kasu komunikabideetan irtetearen ondorioz, oso ospetsu bilakatu den arazoa.

Bullying-a eskola umeen arteko etengabeko mehatxu eta tratu txarrei deritzo.

 Gehienetan helduen presentziatik kampo gertatzen da eta irain hauen helburua biktima babesgabe bat lortzea, gutxietsi eta erasotzailearen menpean jartzea izaten da, eraso fisikoak, hitzezkoak edo sozialak erabiliz. Bullying-a ekintza ezberdinen bitartez eman daiteke:

• Hitzen bidez lotzaraztea: iraindu, ezizenak jarri, norbaitiburuz gaizki hitz egin, norbaiti buruzko zurrumurruak zabaldu...
• Mehatxu psikologikoak: beldurra sortarazteko mehatxuak, dirua edo helbururen bat lortzeko mehatxuak, edo, beste gabe, biktimari gauzak egitera derrigortzeko mehatxuak.
• Eraso fisikoak: zuzenak; borrokak, jipoiak edo kokotekoak; zeharkakoak; Biktimaren materiala suntsitu, lapurreta txikiak...
• Isolamendu soziala: biktimari taldean, lana egiterako orduan, jolasorduan... parte hartzen utzi ez, ezikusiarena eginez.
• Erazo arrazista ere badago, zeinaren etnia eta kultura gutxitzeko kideak.
• Eraso sexuala zeinak erasotua deseroso eta gutxietsi sentiarazi.
• Azken urteotan teknologia berriak agertzeaz batera mobila eta mail-aren bidez ere mehatxu eta hitz eraingarri anonimoak bidaltzen hasi dira erasotzaileak.

Guzti honek biktimaren autoestiman eta identitate pertsonalean kalte handiak eragiten ditu. Eta okerrena da erasotzaile eta erasotua eskolan ia egunero ikusten dira.
 Erasotzailearengandik ihes ezin egiteak, beldur izugarria, antsietatea eta estresa sortzen dizkio umeari, ondorioz, suizidatzera edo behintzat hau pentsatzera ere irits daiteke biktima kasu batzuetan.

Perfil ezberdinak:

1. Zapaltzaileak: pertsona oldarkorra, menderatzaile, besteen lekuan jartzeko gaitasuni kez duena, une oro besteen arreta erakarri nahi du. Gatazka guztiak indarkeriaz amaitzen ditu eta “ojo por ojo” legea jarraitzen du.
2. Zapalduak: pertsona bakarti, lotsatia edo errudun sentitzen den aizan daiteke. Ez d ataldeko pertsona ospetsu bat eta horregatik bakartia da. Pertsona bildurti, lotsati, kezkatu eta urduria da, ez dakiena mugarik jartzen. 

  
 Bullying-a eta ziberbullying-a  Euskadin

 

Euskal gobernuak ziber bulling-aren aurkako lehen protokolo atera du.

Protokolo hau, EMICI-ren lanaren emaitza da, pertsona talde bat arazo baten aurean erantzuten dutena: ziberbulling-a.

Euskal herriko kontselariak protokolo hau sinatu du,eskoletako jazarpen guztiei aurre egiteko taldeak indartuko ditu.

Lehen eta bigarren hezkuntzan dauden ikasle gehienen esperientzia ona da, baina ikasleen 16% lehen hezkuntzan eta 12% bigarren hezkuntzako ikasleek badiote jazarpenen bat jaso dutela eskolan.

Joan den urtean euskal herriko eskoletan 90 kasu jaso ziren, horietatik benetako 33 kasutean geratu zen. Kasu hauek eskolen barruan landu ziren erasotzailearekin, biktima eta taldearekin 

BULLING MOTA EZBERDINAK

 BULLING MOTA DESBERDINAK

-Bulling psikologikoa:

 Jazarpen, xantai, manipulazio, larderi edo mehatxu bat dagoenean.

-Bulling psikologikoaren barruan hainbat mota ezberdin bereizten ditgu:

1. Bazterketa soziala: Pertsonak taldeetatik kanpo lagatzean dituzte, ez jakinarena gin edo bakartu…

• Pertsona bati ez ikusiarena egiten zaionean. inork ez du jarraitzen proposamen bat egiten duenean adibidez….
• Perstona bat bakantzen dugunean. Beraien artean kasorik ez egitea adosten dutenean, hau naita egindako bazterketa bat izango litzake.
• Pertsona bat baztertzen dugunean. Pertsona bat sahiestean, bulling kasu baten aurrean aurkituko ginateke. Ohikoenak kasu hauek izaten dira: pertsona batek hizkuntza desberdin bat hitz egiten duenenan, pertsona bat eskolan ebrria denean….

2. Ahozkoa: Pertsonak mespretxatu edo irantzen   direnean  besteen aurrean. Ohikoena neskak beraien artean egitea da, horrek ez du esan nahi mutiletan ez dela horrelakorik gertatzen. Pertsona ahulenari , konpetentzi ikusten duen pertsona bati egiten zaio ahozko bulling-a.

-Bulling fisikoa:

 Kolpeak, bultzakadak edo erasotuaren auka borrokak daudenean.  

   -Bulling fisikoaren barruan ere hainbat mota ezberdintzen ditugu:

1. Sexuala:  Eraso jarrera bat aurkitzen dugunean, indukzioa edo abusu sexuala dagoenean.

• Pertsona bat intentzio txarrekin ikutzen duzunean. Beste pertsonaren bizkarrean egin eta ez onartu,  Inoiz ez da horrelako jarrerekin jolastu behar.
• Norbaiti gona edo galtzak jaitsi. Joko hauek umeentzat txantak dira baino bestearentzat umilazio bat izan daiteke.
• Pertsona batek presio konstante bat jasaten duenean. Pertsona bati gauz bat egitera bultzatzen zaionean, musu bat ematea, pornografia ikustea, eraso sexualak dira.
• Manipulazioa dagoenean. “hau egiten ez baduzu laga egingo zaitut”, “ergela zara ezta” . maite dizun pertsona batek ez dizu bere maitasuna eskeiniko zerbaiten truk.

Jokabideak eskola-jazarpenean

Jazarpen-jokabidea	Fisikoa	Hitzezkoa	Bazterketazkoa
Agerikoa	Kolpeak, zerbait egitera behartu, jipoiak, bultzakadak, sexu kutsuko ukipenak	Mehatxuak, iseka, irainak, ezizenak jartzea, imintzioak, barregarri uztea	Taldetik baztertzea
Zeharkakoa	Objektuak lapurtzea, puskatzea, ezkutatzea	Gaizki esaka aritzea, esamesak sortzea	Kasurik ez egitea, gutxiestea